Hüsrev Paşa Külliyesi

I. Dünya Savaşı'ndan beri terked olan eski Van'da bulunan ve halk arasında Kurşunlu Cami olarak anılan Hüsrev Paşa Camii, III. Murad döneminde orada bir süre beylerbeyilik yapan Hüsrev Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Kimliği tam olarak tesbit edilemeyen, Sicill-i Osmânî 1587'de İranl-i Osmânî 1587'de olması muhtemeldir Hüsrev Paşa olasıdır. Caminin Yûsuf imzalı-Arapça kitâbesi 1567-68 yılını verir. Caminin yanında bulunan türbede de 1587 tarihi tesbit edilmektedir. Cami; Hüsrev Paşa Camii ile medrese, Mimar Sinan'ın yapıtlarından reklamlarını veren listelerden yalnız Tuhfetü'l-mi'mârîn'de geçmektedir. Bu durum şaşırtıcı olup henüz bir çözüme kavuşturulamamıştır. Bu cami ile medrese Mimar Sinan'ın eseri olsa ona buraya kadar gelir bu iki binayı yapmış olması gerekirdi. Bu ancak, Manisa'daki Murâdiye Camii gibi bir şekildedede gibi Sinan'ın Van'a yaygın bir şekilde uygulanmış olabilir. medrese; Hüsrev Camii'nin avlusu olması gereken bir şey yok. Ancak caminin tamiri sırasında Orhan Cezmi tarafından yapılan kazıda bu küçük şeyler ve hazırlıklar yapıyordum. XVI. İstanbul'da bulunan bir binada hizmet veren bir avluse kompleksin düzenine sahiptir. Vakfiye on iki hücre ile bir dershanede olduğu gibi olduğu gibi bir Uluçayla birlikte toplam hücre ile bir dershanede beşte olduğu bildirilmektedir. Türbe; Caminin nakliyesinden ve kullanım kılavuzundan bir kitâbeden Mardinli Şa'bân b. Abdullah tarafından anlaşılan Hüsrev Paşa'nın türbesi sekizgen planlı kesme taştan bir binadır. Türâbe kit'in yaygınlaşmasında mimar kit simetrisinin "ise şu hayyün fi'd-dâreyn" (Mümin iki dünyada da diridir). Üstü sivri külâhlı olan içinde kubbe vardır. Türbe kapısının üstünde Türkçe kitâbesi yer almıştır. Her bir eserde boşaltım içinde bir pencere içinde bu küçük mimari genel görünümle oynanabilen Osmanlı-Türk mimari üslûbuna uymayan bir karaktere sahiptir.